Paweł Wiewiórkowski
W czwartek 26 września w Nacpolsku gm. Naruszewo, Instytut Pileckiego upamiętni Franciszka Antczaka i jego siostrzeńca, Kazimierza Szkopa, którzy za pomoc udzieloną dwóm Żydom: Moszkowi Kupermanowi oraz Joskowi Lewinowi - stracili życie. Jest to 37 upamiętnienie w ramach programu „Zawołani po imieniu.” Ku pamięci bohaterów zostanie odsłonięta pamiątkowa tablica.
Kazimierz Szkop został zgilotynowany z wyroku niemieckiego sądu w Królewcu 26 września 1944. Franciszek Antczak trafił do KL Stutthof – Außenlager Pölitz, skąd nie wrócił. Wyjątkowość tego upamiętnienia polega na tym, że jeden z ratowanych, Josek Lewin przeżył wojnę, drugi prawdopodobnie w Buchenwaldzie doczekał wyzwolenia obozu. Jest to niezwykła sytuacja, gdyż najczęściej ratowani Żydzi ginęli wraz ze swymi wspomożycielami – w tym wypadku mamy do czynienia z uratowaniem przynajmniej jednego z nich – podaje Instytut Pileckiego w Warszawie.
Program „Zawołani po imieniu” – poświęcony jest osobom narodowości polskiej zamordowanym za pomoc udzielaną Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Pamięć o nich jest pielęgnowana we wspomnieniach rodzin, często jednak historie te nie są znane ogółowi społeczeństwa. Program powstał z potrzeby zaznaczenia w przestrzeni publicznej miejsc związanych z pomordowanymi. W każdym takim miejscu stawiany jest kamień z wmurowaną tablicą przypominającą nazwiska zamordowanych Polaków oraz zamordowanych z nimi ich podopiecznych (jeśli dane te są znane). Upamiętnienia poprzedzają warsztaty edukacyjne, realizowane w lokalnych szkołach przez edukatorów i historyków. Instytut Pileckiego podejmuje starania, aby te lokalne doświadczenia stały się częścią powszechnej świadomości historycznej. Potomkowie i krewni zamordowanych tworzą społeczność Rodzin Zawołanych po imieniu, spotykającą się cyklicznie na zjazdach, których celem jest wymiana doświadczeń i uwspólnianie działań związanych z propagowaniem historii Upamiętnianych. W tej samej intencji program zrzesza i wspiera również lokalnych samorządowców. Uroczystość w Nacpolsku, to trzydzieste siódme upamiętnienie, łącznie z Upamiętnionymi w Nacpolsku, Instytut Pileckiego „zawołał już po imieniu” 97. Polaków, zamordowanych podczas okupacji niemieckiej za udzielanie Żydom pomocy.
